به گزارش خبرنگار مهر، هواداران یکی از ارکان اصلی رقابت‌های ورزشی هستند و ورزش فوتبال به عنوان پرمخاطب‌ترین رشته ورزشی از این قاعده مستثنی نیست. اما گاهی شاهد بروز تخلفاتی از سوی عده‌ای از تماشاگران در ورزشگاه‌ها هستیم که با واکنش کمیته انضباطی به عنوان مرجع نظارتی فدراسیون فوتبال رو به می‌شود.

یکی از جرایمی که برای تخلفات مربوط به تماشاگران در نظر گرفته می‌شود محرومیت آنها از حضور در ورزشگاه است. محرومیتی که بارها در سال‌های گذشته در فوتبال ایران علیه تیم‌ها و تماشاگران اتفاق افتاده است و مخالفان زیاد و موافقان کمی هم داشته است.

مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال که یکی از مخالفان این تصمیم است در سال ۱۳۹۶ زمانی که تیم‌های ایرانی در مسابقات لیگ قهرمانان آسیا از سوی کمیته انضباطی AFC به برگزاری بازی بدون تماشاگر محکوم شده بودند گفت: تنها امتیاز ایران حضور هواداران است و اجازه تکرار محرومیت هواداران را نمی‌دهیم.

این محرومیت‌ها غالباً به دلیل تخلفاتی نظیر فحاشی، توهین، سنگ پرانی یا پرتاب اشیا، ورود به زمین یا خشونت نسبت به تماشاگران رقیب صورت گرفته است اما سوال اینجاست که آیا اعمال کردن این محرومیت توانسته است تأثیر مثبتی روی اصلاح رفتار تماشاگران چه در کوتاه مدت و چه در بلندمدت داشته باشد؟

اگر مدیران فوتبال ایران، محرومیت تماشاگران ایرانی در دیدارهای بین‌المللی را تقبیح می‌کنند چرا در لیگ برتر بارها چنین تصمیمی اتخاذ و اجرایی می‌شود؟ دلیل این دوگانگی چیست؟

در فصل بیست و سوم لیگ برتر هم برخی دیدارها با حکم کمیته انضباطی بدون حضور تماشاگران برگزار شد. دیدار استقلال برابر صنعت نفت و پرسپولیس برابر تراکتور جزو دیدارهای اخیری بودند که با تصمیم فدراسیون فوتبال بدون حضور تماشاگران برگزار شد.

درگیری تماشاگران در ورزشگاه خبرگزاری مهر در این گزارش به بررسی دلایل و عوامل محرومیت تماشاگران در فوتبال ایران به لحاظ حقوقی و جامعه شناسی پرداخته و از نظرات عبدالرحمان شاه حسینی رئیس پیشین کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال و دکتر محمد مهدی رحمتی پژوهشگر و جامعه شناس ورزشی بهره گرفته است.

جرایم مختلفی برای تخلفات تماشاگران پیش بینی شده است

شاه حسینی در گفت و گو با خبرنگار مهر به موشکافی این موضوع پرداخت و با اشاره به این مطلب که تنبیهات پیش‌بینی شده در حوزه فوتبال موارد متعدد دارد، گفت: این موارد شامل تخلفات افراد حقیقی و حقوقی است که برای هر کدام تخلفات مشخصی تعریف شده است. این موارد از تذکر کتبی شروع می‌شود و به محرومیت دائم از حضور در میادین فوتبال ختم می‌شود و در خصوص اشخاص حقوقی همچون باشگاه‌ها مواردی چون جریمه نقدی تا تنزل به دسته پایین‌تر را شامل می‌شود.

وی به ۳ مصداق در خصوص انجام مسابقات بدون حضور تماشاگران اشاره کرد که در قانون پیش‌بینی شده است که شامل انجام مسابقه بدون حضور تماشاگر در ورزشگاه تیم میزبان، انجام مسابقه در ورزشگاه بی طرف و انجام مسابقه در ورزشگاه بی طرف بدون حضور تماشاگران است.

درگیری تماشاگران در ورزشگاه محرومیت تماشاگران یک استراتژی مؤثر نیست

محمدمهدی رحمتی استاد دانشگاه و جامعه شناس حوزه ورزش در گفت و گو با خبرنگار مهر، به بررسی جامعه شناختی این موضوع پرداخت و مساله محرومیت تماشاگران در تماشای دیدارهای فوتبال را از نگاهی جامعه شناسانه ارزیابی کرد.

وی بیش از هر چیزی به این موضوع پرداخت که این تخلفات غالباً از سوی بخش اندکی از تماشاگران در محیط ورزشگاه رخ می‌دهد و آن را همسو با تمثیل مشهور «برای یک بی نماز در مسجد را نمی‌بندند» دانست و ضمن تاکید بر این نکته که چنین مسأله‌ای از نگاه جامعه شناختی بحث‌ها و مجادلات زیادی را برانگیخته است به بررسی دو دیدگاه موافق و مخالف پرداخت.

این پژوهشگر حوزه جامعه شناسی توضیح داد: جامعه شناسان نظم گرا که نگاهی محافظه کارانه دارند و بر نظم اجتماعی بیش از هر چیزی تاکید دارند معتقدند محروم کردند تماشاگران «در کنار عوامل دیگر» به برقراری نظم کمک می‌کند.

وی ادامه داد: جامعه شناسان انتقادی با این رویکرد نظم‌گراها موافق نیستند و معتقدند محروم کردن تماشاگران «شاید» بتواند «در مواردی» در بازگشت نظم مؤثر واقع شود اما نمی‌تواند به عنوان یک اقدام بلندمدت تلقی شود. سوال اینجا است که ناهنجاری‌هایی که منجر به محروم کردن تماشاگران می‌شود از سوی عده قلیلی انجام می‌شود و بخش عمده‌ای دخالتی در این ناهنجاری ندارند پس چرا باید تاوان بخش قلیلی را بپردازند؟

این جامعه شناس ادامه داد: اما در سطح سازمانی، اعتقاد مسؤولان رسمی این است که بخشی از عملکرد باشگاه‌ها، سازمان‌ها و کارگزاران امر ورزش ناظر به مدیریت هیجان در ورزشگاه است و اگر این دسته از افراد نسبت به این وقایع بی توجهی نشان دهند دامنه این تخلفات اگر چه در سطح قلیلی انجام می‌شود به تدریج به سطح گسترده‌تری از تماشاگران سرایت می‌کند. محروم کردن تماشاگران نمی‌تواند یک استراتژی و راهبرد برای بازگشت نظم تلقی شود و فقط در «شرایط خاصی» می‌تواند به عنوان یک تاکتیک مؤثر واقع شود.

باشگاه باید اختیار برگزاری مسابقات را داشته باشد

رئیس پیشین کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال بر این مساله تاکید کرد که یکی از مباحث فوتبال حرفه‌ای این است که باشگاه‌ها عنان و اختیار برگزاری مسابقاتی را که میزبان آن هستند داشته باشند و چیدمان و سازماندهی تماشاگران نقش داشته باشند.

وی در توضیح بیشتر این مورد گفت: در همین موضوع می‌توان ثابت کرد که فوتبال ایران تا چه حد از مباحث حرفه‌ای فوتبال به دور است چرا که باشگاه‌ها هیچ‌گونه اختیاری در برگزاری مسابقات ندارند و فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ مسابقات را برگزار می‌کنند اما هنگامی که تماشاگران منتسب به یک تیم مرتکب تخلفی می‌شوند از باشگاه‌ها مسؤولیت خواهی می‌کنند که باید در قبال تخلفات تماشاگران پاسخگو باشند.

دیدار تیم‌های استقلال و صنعت نفت در هفته شانزدهم بدون حضور تماشاگران تماشاگر باید قابل شناسایی باشد

عبدالرحمن شاه حسینی گفت: در نظام حقوقی فوتبال مشخص است که باشگاه‌ها در قبال تخلفات عناصر زیر مجموعه خود چه وظایفی برعهده دارند. اما وزارت ورزش به عنوان رکن عالی ورزش کشور در قبال اقدامات پیشگیرانه چه اقداماتی انجام داده است؟ مجمع عمومی فدراسیون فوتبال چه اقداماتی انجام داده است؟ معتقدم اگر همه چیز سر جای خودش باشد هر تنبیهی در صورتی به به موقع صادر شود اثر مثبت خود را برجای می‌گذارد اما در یک ورزشگاه تماشاگران به هیچ عنوان قابل شناسایی نیستند.

در کشورهای دیگر هواداران دارای شناسنامه هستند و قابل شناسایی هستند. حتی اگر در یک صندلی تخلفی صورت بپذیرد قابل شناسایی است. خیلی از آقایان وقتی از فوتبال حرفه‌ای صحبت می‌شود به مردم و نهادهای بین‌المللی دروغ می‌گویند. فوتبال ما در خیلی از موارد حرفه‌ای نیست. ضروری است اول بحث‌های مربوط به حرفه‌ای‌گری انجام شود و بعد می‌توان به خوبی مقررات را اجرا کرد.

در چه صورت حکم عادلانه صادر خواهد شد؟

عبدالرحمان شاه حسینی در خصوص ضرورت شناسایی دقیق تماشاگران برای اجرای حکم عادلانه گفت: این سوال مطرح می‌شود که وقتی باشگاهی در قبال سازماندهی تماشاگرانش اختیاری ندارد و نمی‌تواند تماشاگران خودش را سازمان دهی کند، چیدمان مناسبی انجام دهد و آنها را روی صندلی مخصوص خود بنشاند چگونه می‌توان از آنها مسؤولیت خواست؟ این مشکل همواره وجود داشته است که اگر تعدادی معدودی تماشاگر نفوذی وارد سکوهای تیمی شدند چطور می‌توانیم آن افراد را شناسایی کنیم؟ فرد متخلف پیش از هر چیز باید منتسب به باشگاه باشد تا بتوان باشگاه را نسبت به رفتار تماشاگرانش تنبیه کرد. اما در صورتی که این حلقه متصل وجود نداشته باشد حکمی که صادر می‌شود حکم عادلانه‌ای نخواهد بود.

اگر برای مثال ۱۰۰ نفر نفوذی وارد ورزشگاهی شدند و شروع به فحاشی کردند مطابق با قانون باشگاهی که این تماشاگران در سکوهایش مرتکب تخلف شده‌اند محروم می‌شوند. اما دو استنباط از این موضوع وجود دارد. نخست آنکه اگر همه تماشاگران را محروم کنیم در این صورت عده‌ای بی گناه هم محروم می‌شوند و در ثانی باشگاه هم از حضور تماشاگرانش محروم می‌شوند. در نتیجه به این دلیل که قابل اثبات نیست که افراد متخلف منتسب به کجا و کدام تیم هستند حکمی ناعادلانه صادر خواهد شد.

فاجعه ورزشگاه هیسل در فینال لیگ قهرمانان اروپا در سال ۱۹۸۵ اوباشگری در فوتبال در همه جا وجود دارد

دکتر محمد مهدی رحمتی گفت: بحث اوباشگری در فوتبال یا «هولیگانیسم» در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ از بریتانیا آغاز شد و در دهه ۸۰ به اوج خود رسید. اتفاقاتی چون فاجعه ورزشگاه «هیسل» در فینال جام باشگاه‌های جهان در سال ۱۹۸۵ بین دو تیم لیورپول و یوونتوس اوج این مساله بود که به کشته شدن ۳۹ نفر منجر شد. اما شروع به برنامه‌ریزی برای اصلاح چنین مسأله‌ای کردند و بر مسائل فرهنگی توجه بیشتر کردند چرا که پیش از آن بیشتر بر رویکردهای امنیتی، نظامی و کنترلی توجه داشتند اما متوجه شدند که این سیاست‌ها بدون ساز و کار فرهنگی مثمرثمر نخواهد بود.

وی ادامه داد: خوشبختانه در ایران این خشونت‌ها به این حد نرسیده است. آنچه را که در ورزشگاه‌های اروپایی شاهد آن هستیم مانند خشونت و نژادپرستی را در ایران نمی‌بینیم. اما هم کارگزاران امر ورزش و هم مسؤولین کشوری که حافظین نظم اجتماعی هستند توجه بیشتری به جنبه‌های فرهنگی این موضوع داشته باشند. ما در ایران شاهد هستیم که باشگاه‌ها عنوان فرهنگی و ورزشی را یدک می‌کشند اما امر فرهنگی در باشگاه‌های ما در حد شعار است و به برگزاری مراسم و نصب بنر خلاصه می‌شود.

وقایعی که منجر به محرومیت تماشاگران «لانس» از حضور تماشاگران در دو دیدار شد حکم محرومیت تماشاگران در همه جای دنیا وجود دارد

رئیس پیشین کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال در خصوص وجود چنین احکامی در قوانین بین‌المللی و در دیگر کشورها گفت: چنین تخلفاتی در کشورهای دیگر وجود دارد و اجرا هم می‌شود. گاهی همه تماشاگران فحاشی می‌کنند یا شعارهای نژادپرستانه می‌دهند. در چنین مواردی باید تنبیه محرومیت تماشاگران اجرا شود و حکمی کاربردی است. اما در ایران پیش از آنکه به دنبال چنین احکامی باشیم باید پیش از هر چیز پیش نیازهای آن مرتفع شود. چرا که باید پیش از هر چیز بتوان متخلفان را در ورزشگاه شناسایی کرد و بتوان تشخیص داد چه کسانی مرتکب تخلف شده‌اند. وقتی چنین امکانی وجود ندارد عدالت برقرار نمی‌شود.

وی افزود: من بارها حتی در زمانی که تصدیگری کمیته انضباطی را برعهده داشتم بارها به این مساله اشاره کرده‌ام که ما برای ادامه فوتبال مجبوریم احکامی را در خصوص تخلفات صادر کنیم. ۲۰ سال پیش از مسؤولین خواستم که افراد متخلف را در ورزشگاه شناسایی کنند تا بتوان حکمی عادلانه صادر کرد. اما با گذشت ۲۰ سال همچنان چنین امکاناتی را در فوتبال نداریم و مدیران در این خصوص باید پاسخگو باشند. تا زمانی که فوتبال حرفه‌ای نشود مقررات حرفه‌ای اجرایی نخواهد شد و به بی عدالتی منجر خواهد شد.

اتفاقاتی که منجر به محرومیت تماشاگران از حضور در ورزشگاه شد تخلفات تماشاگران در ایران رو به وخامت است

دکتر رحمتی در بخشی از صحبت‌هایش به مقایسه رفتار تماشاگران ایرانی با تماشاگران فوتبال در سایر کشورها پرداخت و گفت: اعداد و ارقام حاصل از کنش‌ها در محیط‌های ورزشی حاکی از آن است که در ایران نسبت به بسیاری از جاهای مختلف دنیا وضعیت بهتری داریم اما نباید به آن معنا باشد که چون شرایط در ایران بهتر است پس با بحران مواجه نیستیم. زیرا زمینه‌های تشدید این ناهنجاری‌ها در محیط‌های ورزشی ما وجود دارد و اگر توجه کافی به آن نشود و برخورد تخصصی اجتماعی، فرهنگی و مدیریتی به آن نشود قطعاً در آینده شاهد گسترش تخلفات به لحاظ کمی و کیفی خواهیم بود.

آنچه در ورزشگاه‌های ایران شاهد آن هستیم همچون یک بیماری خفیف است و حاد نیست اما در صورتی که به آن بی‌توجهی شود می‌تواند شکل وخیم به خود بگیرد. ما در محیط‌های ورزشگاهی ایران ناهنجاری داریم اما نسبت به دیگر جاهای دنیا غیرعادی نیست که امیدوارم به آن توجه شود تا به کمتر از این برسد. این توجه هم باید از سوی کارگزاران امر ورزش شامل وزارت ورزش، هیأت‌ها فوتبال و باشگاه‌ها صورت بگیرد و هم مسؤولان کشوری.

عبدالرحمان شاه حسینی رئیس پیشین کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال تخلفات تماشاگران رو به گسترش است

عبدالرحمان شاه حسینی هم بر این نکته تاکید کرد که تخلفات در ورزشگاه‌های ایران رو به گسترش است. وی گفت: هنر قضاوت به این است که صادرکننده حکم از کدام نوع تنبیه و برای کدام تخلف و در چه زمانی حکم صادر کند که مؤثر واقع شود. وقتی از حکم محرومیت تماشاگران استفاده می‌شود به این معناست که تخلف شدیدی صورت گرفته است و به کار گیری این تخلفات منوط به شرایطی چون عدالت، انصاف و شجاعت است که می‌تواند مؤثر واقع شود. اما در خصوص تنبیهات مختلف از جمله محرومیت تماشاگران آمارها حاکی از آن است که تخلفات رو به گسترش است و نشان دهنده این است که این جریمه‌ها نتوانسته است آرامشی را که باید بر فوتبال حاکم شود برقرار سازد.

وجود مدیریت ضعیف در فوتبال

شاه حسینی ادامه داد: من معتقدم پدر تمام مشکلاتی که در حوزه فوتبال وجود دارد حضور مدیریت ضعیف در رأس فوتبال است و تا زمانی که مساله مدیریتی در فوتبال ایران رفع نشود این مشکلات پابرجا خواهد بود. اگر مدیریت جامع و کامل تحقق پیدا کند بسیاری از مشکلات برطرف خواهد شد. «لیگ حرفه‌ای فوتبال ایران» با شاخص‌ها و استانداردهای بین‌المللی فوتبال حرفه‌ای همخوانی ندارد. در فوتبال ایران، مدیران فوتبال از باشگاه‌ها انتظار دارند که در قبال تخلفات مسؤولیت خود را انجام دهند با این حال هیچ گونه اختیاری در بحث حرفه‌ای فوتبال به آنها داده نشده است.

وضعیت نابسامان بلیط فروشی ضرورت بازنگری در قوانین

بدون شک وقتی ده‌ها هزار نفر در یک ورزشگاه در اوج هیجان، استرس، شادی و غم گرد هم آینده ممکن است حوادثی رخ دهد. اما آیا راه حل جلوگیری از چنین اقداماتی محرومیت تماشاگران است؟ پاسخ فوتبال مدرن در جهان به این پرسش «خیر» است. چرا که راه‌های کنترلی دیگری را جایگزین چنین محرومیتی کرده‌اند. آموزش فرهنگ هواداری، نظارت‌های هوشمند، محرومیت هواداران متخلف از ورود به ورزشگاه به جای جمیع هواداران و همچنین جرایم نقدی و غیرنقدی از جمله این راه حل‌ها است.

محمدمهدی رحمتی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: میزان استفاده از چنین جریمه‌ای اگر برای برقراری نظم بیش از حد استفاده شود به ضد خودش تبدیل می‌شود و یک تقابل میان مسوولانی که مدیریت ورزشگاه‌ها را برعهده دارند با هواداران را پدید خواهد آورد. در دنیا این محرومیت بسیار کاهش پیدا کرده است و در گذشته نسبت به امروز بیشتر از این جرایم استفاده می‌کردند. زیرا به این نتیجه رسیدند که بخش عمده‌ای از تماشاگران به دلیل ناهنجاری عده‌ای قلیل بی‌دلیلی محروم می‌شوند. به همین دلیل در قوانین بازنگری کردند.

این جامعه شناس ادامه داد: درست است که چنین جریمه‌ای در اساسنامه‌ها آمده است و توجیه حقوقی دارد اما قوانین می‌تواند مورد بازنگری قرار بگیرد. اگر هدف اصلی دستیابی به نظم است شاهد این بوده‌ایم که چنین محرومیتی نتوانسته است در دراز مدت چنین نظمی را ایجاد کند و باید با روش‌های دیگری برای چنین نظمی تلاش کرد که نه باشگاه‌ها، نه هواداران و نه کارگزاران ورزش با این میزان هزینه مواجه نشوند که این امر مستلزم بازنگری اساسی در قوانین و اقدامات فرهنگی است.

دیدار پرسپولیس و النصر در ورزشگاه خالی از تماشاگر ابزار صدور حکم ناکافی است

عبدالرحمان شاه حسینی معتقد است که قوانین موجود در فوتبال پاسخگوی اتفاقات رخ داده در این ورزش است اما مساله اساسی این است که برای صدور چنین احکامی به شواهد دقیق نیاز است. مطابق قانون اگر تماشاگران منتسب به یک باشگاه مرتکب تخلف شوند جرایم مختلفی در نظر گرفته خواهد شد. قوانین موجود کفایت ایجاد نظم در فوتبال را می‌کند اما فوتبال ما ضرورت‌های اجرای این قوانین را تأمین نکرده است. سازماندهی تماشاگران، شناسایی افراد متخلف و تعیین شناسنامه برای تماشاگران از وظایف کمیته انضباطی نیست و این موارد باید از سوی مدیران فوتبال تأمین شود.

سامانه بلیت فروشی در بسیار از مواقع با اختلال مواجه می‌شود. سه سازوکار مدیریتی، ‏‬نظارتی، فرهنگی

بروز چنین تخلفاتی ارتباط نزدیکی با مساله شکل سازماندهی هواداران در کشورهای مختلف دارد. در فوتبال ایران شاهد این مساله هستیم که سازماندهی هواداران و تماشاگران به درستی انجام نمی‌شود این سازماندهی عموماً با اقداماتی نظیر شماره‌گذاری صندلی‌ها، بلیط فروشی دقیق، ثبت اسامی هواداران و سازماندهی لیدرها صورت می‌گیرد.

محمد مهدی رحمتی به این نکته اشاره کرد که در ایران بر وجه سلبی حقوقی در خصوص مواجهه با ناهنجاری‌های هواداران بیش از دیگر وجوه تاکید می‌شود و گفت: در بسیاری از کشورها با استفاده از سازوکارهای مختلف مدیریتی، نظارتی و فرهنگی تلاش کرده‌اند رفتار تماشاگران را اصلاح کنند اما در ایران به جز در شعار، توجه چندانی به جنبه‌های فرهنگی نمی‌شود. در کشورهای دیگر تلاش می‌شود به طرق متفاوت افراد متخلف را شناسایی کنند و آن‌ها از حضور در ورزشگاه محروم کنند. این اتفاق دو حسن دارد:

نخست آنکه افراد متوجه می‌شوند که تحت نظارت هستند و در صورتی که مرتکب تخلف شوند از حضور در ورزشگاه محروم خواهند شد پس تلاش می‌کنند با «خود کنترلی» رفتار ناهنجاری از خود به نمایش نگذارند. دوم آنکه حس اجحاف در دیگر تماشاگران شکل نمی‌گیرد و متوجه می‌شوند که به خاطر تخلف عده بسیار کمی، بخش عمده تماشاگران محروم نمی‌شوند.

شرایط وررشگاه‌های ایران بهتر از کشورهای دیگر است محروم کردن تماشاگران تبعات گسترده‌ای دارد

به گزارش خبرنگار مهر این محرومیت‌ها در مقررات و اساسنامه فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا وجود دارد و چنین جرایمی در فوتبال جهان نیز اعمال می‌شود. اما اینکه چنین حکمی چه زمانی و در چه شرایطی صادر شود می‌تواند ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی یا سیاسی داشته باشد.

با انجام چنین اقداماتی و در عین حال متناسب با جرایمی چون توبیخ کتبی، جریمه نقدی، محرومیت از بازی در زمین خودی، محرومیت از ورود تماشاگران تا کسر امتیاز و سقوط به لیگ‌های پایین‌تر در قوانین فوتبال پیش‌بینی شده است.

دکتر رحمتی در این خصوص گفت: در ایران محروم کردن باشگاه‌ها از حضور تماشاگران به صورت افراطی انجام می‌شود. این محرومیت تبعات مختلفی از لحاظ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی در پی دارد و در جمع جبری از تمام مزایا و معایب آن متوجه خواهیم شد که این کار در دراز مدت رویکرد مناسبی نیست.

حضور رونالدو در ایران محرومیت نا به جا می‌تواند به ناهنجاری منجر شود

محمد مهدی رحمتی تاکید کرد محروم کردن تماشاگران اگر صرفاً به عنوان جریمه‌ای محض در نظر گرفته شود نه تنها کمکی به اصلاح رفتار تماشاگران نخواهد کرد بلکه می‌تواند به «ضد» خود تبدیل شود و تبعات دیگری را هم در پی داشته باشد. وی به دیدار تیم‌های فوتبال پرسپولیس و النصر در جام باشگاه‌های آسیا اشاره کرد و گفت: تیم فوتبال النصر با بازیکن شاخص خود یعنی «کریستیانو رونالدو» برای بازی به تهران آمد و حوادثی در پی داشت و مجادلاتی را برانگیخت.

این جامعه شناس ادامه داد: عده‌ای معترض شدند که چرا تماشاگران به فرودگاه رفته‌اند و دنبال اتوبوس او دویده‌اند و به هتل محل اقامت او هجوم برده‌اند. هرچند به نظر من این اتفاقات سطح گسترده‌ای نداشت اما انعکاس گسترده‌ای داشت و در یک انعکاس رسانه‌ای و به صورت اغراق‌آمیز به عنوان یک ناهنجاری اجتماعی معرفی شد.

پرسپولیس در دیدار با تیم فوتبال النصر امارات از حضور تماشاگران محروم بود. این محرومیت مربوط به حکمی بود که AFC در سال ۱۴۰۰ صادر کرد و به دلیل یک پست جنجالی با موضوع فتح هند بود که صفحه رسمی باشگاه پرسپولیس پیش از مسابقه با تیم «گوا» هند منتشر کرده بود. کنفدراسیون فوتبال آسیا در این حکم، پرسپولیس را از حضور تماشاگرانش در نخستین بازی خانگی خود در جام باشگاه‌های آسیا محروم کرده بود.

از دلایل حواشی حضور رونالدو در ایران، محرومیت هواداران بود

دکتر رحمتی ادامه داد: حواشی حضور رونالدو در تهران با وجود بحث‌های زیادی که داشت اما به صورت ریشه‌ای به آن توجه نشد و هرچند عوامل متعددی در شکل‌گیری آن سهیم بودند اما یکی از مهمترین آن‌ها همین مساله محرومیت تماشاگران پرسپولیس از حضور در ورزشگاه بود. تماشاگر می‌دانست که از دیدن مستقیم رونالدو محروم است و برای هواداران متعصب این موضوع اهمیت دارد که بتواند رویداد ورزشی مورد علاقه خود را از نزدیک تماشا کند.

وی افزود: چنین محرومیتی در سطح اجتماعی نه تنها مؤثر نیست که یک ناهنجاری و چالش دیگری را به وجود آورد. محروم کردن تماشاگران از نگاه روانشناسی اجتماعی یک ناکامی محسوب می‌شود. به این معنا که هواداران از هدف ورزشی خودش که دیدن بازی از نزدیک، حضور در ورزشگاه و مواجه شدن با هیجانات بازی است محروم می‌شود و این محرومیت حس ناکامی را برای او به دنبال دارد. پس می‌توان گفت که این ناکامی می‌تواند در سطوح فردی یا اجتماعی به خشونت یا پرخاش منجر شود.

دکتر محمد مهدی رحمتی جامعه شناس ورزشی و استاد دانشگاه چه کسی پاسخگوی آسیب‌های ناشی از چنین احکام ناقصی است؟

بررسی نظرات این دو کارشناس ورزش در حوزه‌های حقوقی و جامعه شناسانه حاکی از نقصان بزرگی در امر مدیریت فوتبال کشور است. از یک سو مراجع قضایی فوتبال از شواهد کافی برای صدور احکام عادلانه برخوردار نیستند و از سوی دیگر احکامی که صادر می‌شود علاوه بر آسیب به باشگاه‌ها تبعات اجتماعی نیز به دنبال دارد. بحث سازماندهی تماشاگران و دادن اختیار به باشگاه‌ها برای چنین امری سال‌هاست در فوتبال کشور مطرح است. هر بار شاهدیم عده قلیلی در ورزشگاه مرتکب تخلف می‌شوند و در پاسخ به این تخلفات، کل تماشاگران یک تیم از حضور در ورزشگاه محروم می‌شوند.

۱- محرومیت ناعادلانه تماشاگران از نگاه جامعه شناسانه حس بی عدالتی را برمی‌انگیزد، حس ناکامی را در وجود افراد بی گناه تقویت خواهد کرد و از سوی دیگر تبعات مالی و اقتصادی آن دامن باشگاه‌ها را خواهد گرفت.

۲- آمارها حاکی از آن است که وضعیت تخلفات در ورزشگاه‌های ایران نسبت به بسیاری از کشورهای جهان در شرایط متعادل‌تر و بهتری قرار دارد و میزان خشونت‌ها و آنچه از آن با عنوان «هولیگانیسم» فوتبالی یاد می‌شود بسیار کم‌تر از بسیاری از کشورهای تراز اول در حوزه فوتبال است.

۳- تنبیه «محرومیت تماشاگران» حکمی است که در دیگر نقاط جهان و حتی در کشورهایی که هولیگانیسم فوتبالی در اوج خود قرار دارد به ندرت شاهد آن هستیم. چرا که این حکم باید در صورتی صادر شود که بخش عظیمی از تماشاگران حاضر در استادیوم به طور جمعی مرتکب تخلف می‌شوند. اما شاهدیم که این تخلفات در ورزشگاه‌های ایران از سوی عده قلیلی صورت می‌گیرد اما وقتی حکم محرومیت تماشاگران صادر می‌شود چهره‌ای خشن و زشت از فوتبال ایران منعکس می‌شود و سوال اینجاست که چه کسی باید پاسخگوی چنین آسیبی باشد که تبعات فرهنگی و اجتماعی گسترده‌ای می‌تواند برای جامعه ایران در سطح رسانه‌ها و افکار عمومی جهان داشته باشد؟

۴ - از سوی دیگر مراجع حقوقی برای آنکه بتوانند احکامی منصفانه و همسو با عدالت صادر کنند نیاز به ضرورت‌هایی دارند که اصلی‌ترین آن در خصوص چنین تخلفاتی شناسایی افراد متخلف در ورزشگاه است و تا زمانی که چنین امری ممکن نباشد نمی‌توان احکامی عادلانه صادر کرد. مراجع حقوقی فوتبال نیازمند امکاناتی اولیه هستند که سال‌هاست در فوتبال روز دنیا برطرف شده است که شامل شناسایی دقیق افراد متخلف در محیط ورزشگاه است.

۵ - محرومیت تماشاگران پیش از هر چیز به باشگاه‌ها آسیب می‌زند و روی نتایج تیم‌ها در بازی‌های خانگی تأثیرگذار خواهد بود. مدیر، هوادار، بازیکن و تمام عوامل موجود در یک تیم برای موفقیت باشگاه تلاش می‌کنند. سوال اینجاست که چرا مدیران باشگاه‌ها برای احقاق حقوق باشگاه‌ها مطالبه گری نمی‌کنند و اگر این مطالبه گری انجام می‌شود نتیجه آنچه بوده است؟

۶ - مدیران ورزش کشور و مدیران فدراسیون فوتبال برای تحقق عدالت در این بخش از ورزش چه اقداماتی در طی دهه‌های اخیر انجام داده‌اند؟