به گزارش مهر، مسابقات جام ملت‌های آسیا از ۲۲ دی تا ۲۱ بهمن با حضور ۲۴ کشور و به میزبانی قطر برگزار خواهد شد تا قاره آسیا شاهد هجدهمین دوره این رقابت‌ها باشد. تیم ملی فوتبال ایران در این رقابت‌ها با تیم‌های امارات، فلسطین و هنگ کنگ هم‌گروه است.

مسابقات جام ملت‌های آسیا برای نخستین بار در سال ۱۹۵۶ آغاز شد و از آن زمان تاکنون با تغییر و تحولات زیادی مواجه شده است.

در آستانه شروع هجدهمین دوره این مسابقات، گروه ورزشی خبرگزاری مهر اقدام به انتشار تاریخچه جام ملت‌های آسیا از ابتدا تاکنون کرده است که تاریخچه مسابقات در قرن بیستم از سال ۱۹۵۶ تا سال ۱۹۹۶ در گزارشی جدا مورد بررسی قرار گرفته است.

گزارش زیر به بررسی این مسابقات در قرن بیست و یکم (از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹) می‌پردازد:

جام ملت‌های ۲۰۰۰ لبنان - طلسم ناکامی در قرن جدید هم پا برجاست

دوازدهمین دوره جام ملت‌های آسیا مصادف بود با آغاز قرن بیست و یکم و ورود به سال ۲۰۰۰ میلادی به میزبانی کشور لبنان که با حضور ۱۲ تیم برگزار شد. از آنجا که لبنان پیش از این مسابقات سال‌ها درگیر جنگ و ناآرامی‌های داخلی بود نشان رسمی این مسابقات «نور» نام داشت که گنجشکی بود به نشانه صلح.

در مرحله مقدماتی این رقابت‌ها ۴۲ تیم حضور داشتند که در ۱۰ گروه به رقابت پرداختند و تیم نخست هر گروه جواز حضور در مرحله نهایی مسابقات در لبنان را کسب کردند که همراه با تیم میزبان و تیم عربستان که مدافع عنوان قهرمانی بود ۱۲ تیم مرحله پایانی را تشکیل دادند. عراق، اندونزی، ازبکستان، چین، کویت، ژاپن، قطر، کره جنوبی، تایلند و ایران ۱۰ تیم دیگر این مسابقات بودند.

تیم ملی ایران با هدایت جلال طالبی و بازیکنانی مانند مهدی مهدوی کیا، کریم باقری، علی دایی، مهرداد میناوند و وحید هاشمیان پا به این رقابت‌ها گذاشت. در ترکیب این تیم برای نخستین بار ۷ بازیکن لژیونر حضور داشتند که نشان از ادغام فوتبال ایران با فوتبال بین الملل و افزایش امیدها برای کسب عنوان قهرمانی با آغاز قرن جدید بود.

تیم‌ها به ۳ گروه ۴ تیمی تقسیم شدند و ۲ تیم اول هر گروه همراه با ۲ تیم برتر از بین تیم‌های سوم در گروه‌های سه گانه راهی مرحله یک چهارم نهایی می‌شدند. ملی پوشان ایران در مرحله گروهی با تیم‌های عراق، تایلند و لبنان هم‌گروه شدند و توانستند به عنوان تیم اول راهی مرحله حذفی شوند.

عراق، چین، کره جنوبی، کویت، ژاپن، عربستان و قطر هم دیگر تیم‌های صعود کننده به مرحله یک چهارم نهایی بودند. بازیکنان ایران در این مرحله رو در روی کره جنوبی قرار گرفتند که در این دیدار با نتیجه ۲ بر یک شکست خوردند و با این مسابقات وداع کردند.

نتایج بازی‌های ایران به شرح زیر است:

* ایران ۴ - لبنان صفر (مرحله گروهی)

گل‌ها: کریم باقری، استیلی، دایی (۲ گل)

* ایران یک - تایلند یک (مرحله گروهی)

گل: دایی

* ایران یک - عراق صفر (مرحله گروهی)

گل: دایی

* ایران یک - کره جنوبی ۲ (مرحله یک چهارم نهایی)

گل: کریم باقری

شاگردان جلال طالبی امیدوار بودند برابر کره جنوبی بتوانند خاطره دیدار چهار سال پیش با این تیم را که با برتری ۶ بر ۲ ایران همراه بود زنده کنند اما کره جنوبی تیمی متحول شده بود و این اتفاق رخ نداد. نیمه نخست بازی ایران و کره بدون رد و بدل شدن گل به اتمام رسید و در نیمه دوم کریم باقری در دقیقه ۷۱ با یک ضربه استثنایی از میانه میدان دروازه کره‌جنوبی را باز کرد تا ایران یک بر صفر پیش بیفتد. اما در ثانیه‌های پایانی این بازی در حالی یک ضربه کرنر نصیب کره‌ای ها شده بود علی دایی که برای کمک به خط دفاعی عقب کشیده بود مرتکب اشتباه مرگباری در دفع توپ شد. دفع ناقص آقای گل دوره قبلی این مسابقات توپ را جلو پای بازیکن کره انداخت و او هم موفق شد در آخرین لحظات بازی گل تساوی را وارد دروازه ایران کند تا بازی به وقت‌های اضافه کشیده شود.

در وقت‌های اضافه هم این تیم کره جنوبی بود که روحیه خود را باز یافته بود و توانست گل برتری را وارد دروازه کند و تیم پرستاره ایران را شکست دهد. در مرحله نیمه نهایی هم ژاپن چین را شکست داد و عربستان هم کره جنوبی را مغلوب کرد. در پایان این رقابت‌ها ژاپن قهرمان آسیا شد. عربستان عنوان دوم را کسب کرد و کره جنوبی هم سوم شد.

جام ملت‌های ۲۰۰۴ - اولین حضور ایران با مربی خارجی

سیزدهمین دوره جام ملت‌های آسیا به میزبانی چین برگزار شد و برای نخستین بار در تاریخ این مسابقات ۱۶ تیم در مرحله نهایی شرکت کردند و تیم‌ها در چهار گروه چهار تیمی به رقابت پرداختند.

تیم ملی ایران که در دور قبلی با وجود ستاره‌هایی که در اختیار داشت نتوانسته بود عملکرد خوبی از خود به نمایش بگذارد امیدوار بود در این دوره با حضور برانکو ایوانکوویچ در اولین تجربه خود با مربی خارجی در این مسابقات طلسم ناکامی‌های خود را جبران کند اما این اتفاق هرگز نیفتاد.

بازیکنانی چون مهدی مهدوی کیا، یحیی گل محمدی، رحمان رضایی، جواد نکونام و علی دایی در ترکیب تیم‌ملی فوتبال ایران حضور داشتند. این تیم که در مسابقات مقدماتی بالاتر از اردن، لبنان و کره شمالی به جام ملت‌های آسیا راه یافته بود در این مرحله با تیم‌های ژاپن، عمان و تایلند در یک گروه قرار گرفت و پس از تیم ژاپن به عنوان تیم دوم راهی مرحله یک چهارم نهایی شد.

در مرحله یک چهارم نهایی تیم ایران در یک بازی تاریخی موفق شد کره جنوبی را با نتیجه ۴ بر ۳ شکست دهد اما در مرحله نیمه نهایی در عین ناباوری برابر تیم چین در وقت‌های قانونی به تساوی یک به یک رسید و در ضربات پنالتی ۴ بر ۳ شکست خورد.

نتایج ایران به شرح زیر است:

* ایران ۳ - تایلند صفر (مرحله گروهی)

گل‌ها: عنایتی، نکونام، دایی

* ایران ۲ - عمان ۲ (مرحله گروهی)

گل‌ها: علی کریمی، نصرتی

* ایران صفر - ژاپن صفر (مرحله گروهی)

* ایران یک (۳) - چین یک (۴) (مرحله یک چهارم نهایی)

تیم ملی در دیدار رده بندی با برتری ۴ بر ۲ برابر بحرین عنوان سومی را از آن خود کرد. در دیدار نهایی هم ژاپن با برتری ۳ بر یک برابر چین قهرمان مسابقات شد.

جام ملت‌های ۲۰۰۷ - ورود استرالیا به رقابت با تیم‌های آسیایی

کنفدراسیون فوتبال آسیا تصمیم گرفت چهاردهمین دوره این مسابقات را به جای سال ۲۰۰۸ در سال ۲۰۰۷ برگزار کند. در سال ۲۰۰۸ مسابقات المپیک پکن و یورو ۲۰۰۸ برگزار می‌شد و هدف AFC از این اقدام این بود که جام ملت‌های آسیا مخاطب بیشتری داشته باشد و در حین برگزاری این رقابت‌ها توجهات صرفاً معطوف به اروپا و المپیک نباشد.

مسابقات برای نخستین بار در تاریخ جام ملت‌های آسیا در چهار کشور برگزار شد و اندونزی، مالزی، تایلند و ویتنام میزبانان این دوره از رقابت‌ها بودند. ضمن اینکه استرالیا هم در این دوره برای نخستین بار به عنوان یکی از اعضای کنفدراسیون فوتبال آسیا در این رقابت‌ها شرکت کرد.

علاوه بر ۴ تیم میزبان، تیم‌های استرالیا، قطر، ژاپن، عربستان، ایران، کره، امارات، عمان، عراق، چین، بحرین و ازبکستان هم در این رقابت‌ها حضور داشتند و جام ملت‌های آسیا با حضور ۱۶ تیم برگزار شد و دیگر خبری از حضور مدافع عنوان قهرمانی به عنوان یکی از تیم‌های پیش فرض در این رقابت‌ها نبود و همه تیم‌ها به جز میزبان‌ها باید برای حضور در دور نهایی از فیلتر مسابقات انتخابی عبور می‌کردند.

در این دوره هدایت تیم ملی به امیر قلعه نویی سپرده شده بود مهدوی‌کیا، تیموریان، رضایی، نکونام، هاشمیان و شجاعی از جمله بازیکنان مطرح تیم ملی بودند. ایران با صدرنشینی در مرحله انتخابی و در گروهی که کره جنوبی، سوریه و چین تایپه حضور داشتند جواز حضور در جام ملت‌ها را کسب کرده بود و در این مسابقات در مرحله گروهی با تیم‌های ازبکستان، چین و مالزی هم‌گروه بود. شاگردان قلعه نویی با کسب ۷ امتیاز به عنوان صدرنشین راهی یک چهارم نهایی شدند و در این مرحله باز هم برابر سد محکم کره جنوبی قرار گرفتند و پس از تساوی بدون گل در وقت‌های قانونی در ضربات پنالتی از این تیم شکست خوردند تا یک بار دیگر فرصت حضور در مراحل بالاتر لیگ قهرمانان آسیا از ایران سلب شود.

نتایج دیدارهای ایران به شرح زیر است:

* ایران ۲ - ازبکستان یک (مرحله گروهی)

گل‌ها: جلال حسینی و کاظمیان

* ایران ۲ - چین ۲ (مرحله گروهی)

گل: زندی، نکونام

* ایران ۲ - مالزی صفر (مرحله گروهی)

گل‌ها: نکونام، تیموریان

* ایران صفر (۲) - کره جنوبی صفر (۴) (مرحله یک چهارم نهایی)

در دیدار نهایی این مسابقات، عراق با برتری یک بر صفر برابر عربستان برای نخستین بار قهرمان آسیا شد و کره جنوبی هم با برتری در ضربات پنالتی برابر ژاپن عنوان سومی را کسب کرد.

جام ملت‌های ۲۰۱۱ قطر - بازهم شکست برابر کره جنوبی

پانزدهمین دوره جام ملت‌های آسیا برای دومین بار به میزبانی قطر برگزار شد. قطر به عنوان میزبان، عراق، عربستان و کره جنوبی به عنوان ۳ تیم اول دوره قبلی، هند، ازبکستان، سوریه، ایران، چین، ژاپن، بحرین، امارات، کره شمالی، استرالیا، کویت و اردن ۱۶ تیم حاضر در این رقابت‌ها را تشکیل دادند.

هدایت تیم ملی ایران در این مسابقات را افشین قطبی بر عهده داشت و در مرحله انتخابی موفق شد در گروهی که اردن، تایلند و سنگاپور حضور داشتند به عنوان تیم اول راهی قطر شود. در مرحله نهایی جام ملت‌های آسیا تیم ایران با تیم‌های عراق، کره شمالی و امارات هم‌گروه بود و به عنوان تیم اول راهی یک چهارم نهایی شد. در این مرحله کره جنوبی که دیگر به حریف سنتی ایران در این مسابقات تبدیل شده بود موفق شد با نتیجه یک بر صفر شاگردان قطبی را شکست دهد تا یک بار دیگر تیم ملی ناکام از صعود به مراحل بالاتر باشد.

نتایج دیدارهای ایران به شرح زیر است:

* ایران ۲ - عراق یک (مرحله گروهی)

گل‌ها: رضایی، مبعلی

* ایران یک - کره شمالی صفر (مرحله گروهی)

گل: انصاری فرد

* ایران ۳ - امارات صفر (مرحله گروهی)

گل‌ها: آرش افشین، محمد نوری، ولید عباس (گل به خودی)

* ایران صفر - کره جنوبی یک (مرحله یک چهارم نهایی)

در دیدار نهایی این مسابقات ژاپن با برتری یک بر صفر برابر استرالیا قهرمان شد و کره جنوبی هم ازبکستان را ۳ بر ۲ داد و به مقام سومی دست پیدا کرد.

جام ملت‌های ۲۰۱۵ استرالیا - چشم آبی هم کاری از پیش نبرد

استرالیا در سومین دوره حضور خود در جام ملت‌های آسیا توانست میزبان شانزدهمین دوره این رقابت‌ها باشد. استرالیا، بحرین، چین، ایران، عراق، ژاپن، اردن، کویت، کره شمالی، عمان، فلسطین، قطر، عربستان، کره جنوبی، امارات و ازبکستان ۱۶ تیم حاضر در این مسابقات بودند.

تیم ایران با هدایت کارلوس کی‌روش پا به این مسابقات گذاشت و در گروهی که امارات، قطر و بحرین حضور داشتند به عنوان تیم اول راهی یک چهارم نهایی شد اما در مرحله یک چهارم نهایی پس از تساوی ۳ به ۳ با عراق در ضربات پنالتی با نتیجه ۷ بر ۶ شکست خورد.

نتایج دیدارهای ایران به شرح زیر است:

* ایران ۲ - بحرین صفر (مرحله گروهی)

گل‌ها: حاج صفی، شجاعی

* ایران یک - قطر صفر (مرحله گروهی)

گل: آزمون

* ایران یک - امارات صفر (مرحله گروهی)

گل: قوچان نژاد

* ایران ۳(۷) - عراق ۳(۶) (مرحله یک چهارم نهایی)

گل‌ها: آزمون، پورعلی گنجی، قوچان نژاد

در دیدار نهایی این رقابت‌ها استرالیا با برتری ۲ بر یک برابر کره جنوبی قهرمان آسیا شد و امارات هم موفق شد ۳ بر ۲ عراق را شکست دهد و عنوان سومی را کسب کند.

جام ملت‌های ۲۰۱۹ امارات - تراژدی دیدار با ژاپن

هفدهمین دوره جام ملت‌های آسیا به میزبانی امارات برگزار شد. هدایت تیم ملی ایران باز هم بر عهده کارلوس کی‌روش پرتغالی بود و برای نخستین بار این رقابت‌ها با حضور ۲۴ تیم برگزار شد.

امارات، تایلند، هند، بحرین، استرالیا، سوریه، فلسطین، اردن، کره‌جنوبی، چین، قرقیزستان، فیلیپین، ایران، عراق، ویتنام، یمن، عربستان، قطر، لبنان، کره‌شمالی، ژاپن، ازبکستان، عمان و ترکمنستان تیم‌های حاضر در این رقابت بودند.

تیم ملی ایران در مرحله گروهی با عراق، ویتنام و یمن هم‌گروه بود و پس از صدرنشینی در گروه به دور یک چهارم نهایی راه پیدا کرد. در این مسابقات برای نخستین بار پس از مرحله گروهی تیم‌ها به جای مرحله یک چهارم نهایی وارد مرحله یک هشتم نهایی شدند.

نتایج تیم ملی به شرح زیر است:

* ایران ۵ - یمن صفر (مرحله گروهی)

گل‌ها: طارمی (۲ گل)، دژاگه، آزمون، قدوس

* ایران ۲ - ویتنام صفر (مرحله گروهی)

گل‌ها: آزمون (۲ گل)

* ایران صفر - عراق صفر (مرحله گروهی)

* ایران ۲ - عمان صفر (مرحله یک هشتم نهایی)

گل‌ها: جهانبخش، اشکان دژاگه

* ایران ۳ - چین صفر (مرحله یک چهارم نهایی)

گل‌ها: طارمی، آزمون، انصاری فرد

* ایران صفر - ژاپن ۳ (مرحله نیمه نهایی)

ایران در این مرحله با نتیجه ۲ بر صفر عمان را شکست داد. در مرحله یک چهارم نهایی شاگردان «کی‌روش» موفق شدند با نتیجه ۳ بر صفر چین را شکست دهند اما تراژدی تیم ملی در دیدار برابر ژاپن رقم خورد. جایی که ملی پوشان ایران شروع بسیار خوبی داشتند اما به واسطه اشتباه خط دفاعی در شنیدن سوت داور همگی برای چند ثانیه مکث کردند و همین کافی بود تا مهاجمان ژاپن از فرصت استفاده کنند و دروازه علیرضا بیرانوند باز شود. پس از این گل شاکله تیم ملی به هم ریخت و این دیدار در نهایت با نتیجه ۳ بر صفر به سود ژاپن به پایان رسید.

دیدار نهایی هم قطر با برتری ۳ بر یک برابر ژاپن موفق شد عنوان قهرمانی را از آن خود کند. در این دوره از رقابت‌ها دیدار رده بندی برگزار نشد.