ادعاهایی مطرح شده که در پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر حدود ۱۴۰۰ کارگر کشته شده‌اند، اما آمار نهادهای مستقل بیانگر موضوعی دیگر است.

به گزارش خبرنگار ورزشی خبرگزاری تسنیم، کمیته عالی برگزاری مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ از سال ۲۰۱۱ برای هرچه بهتر برگزار شدن جام جهانی قطر، تشکیل شد. کمیته‌ای که پس از تأسیس با حواشی زیادی هم دست و پنجه نرم کرده است. شاید یکی از مهم‌ترین این حواشی که جنبه حقوق بشری نیز به خود گرفته، ادعای کشته شدن ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ کارگر در پروژه‌های جام جهانی بوده است.

با توجه به حضور تعداد بالایی از کارگران هندی، نپالی، بنگلادشی و سریلانکایی در قطر و استفاده از این کارگران برای آماده‌سازی پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲، برخی حاشیه‌ها از سوی مسئولان این کشورها ایجاد می‌شود. ادعای کشته شدن نزدیک به ۱۴۰۰ کارگر در پروژه‌های جام جهانی برای اولین بار و به صورت رسمی، سال ۲۰۱۵ از سوی رئیس اتحادیه کارگران بین‌المللی مطرح شد و وی مدعی بدرفتاری کارفرمایان با کارگران خارجی به دور از چشم قطری‌ها نیز بود.

عمده کارفرمایان در قطر، افرادی از ملیت‌های دیگر هستند. در خصوص این کارفرمایان این ادعا مطرح شده بود که آنها به دور از چشم قطری‌ها، با کارگران عمدتاً بدرفتاری‌هایی صورت می‌دهند. از جمله این بدرفتاری‌ها گرو گرفتن پاسپورت کارگران، اسکان در فضایی غیراستاندارد و نامناسب، عدم رعایت بهداشت و حتی وعده غذایی نامناسب عنوان شده بود. شارون بارو، رئیس اتحادیه کارگران بین‌المللی نیز در گفت‌وگو با نشریه هفتگی «The Saturday» با اشاره به این موضوعات حتی روی ادعای کشته شدن ۱۴۰۰ کارگر پافشاری کرده بود.

با این حال قطری‌ها از دسامبر سال ۲۰۱۳ به صورت رسمی پروژه‌های عمرانی خود را با حضور گسترده کارگرانی از کشورهای مختلف آغاز کردند. در زمان مطرح شدن ادعای مرگ ۱۴۰۰ کارگر در سال ۲۰۱۵، با حسابی سرانگشتی و با احتساب روزهای تعطیل اینگونه باید گفت روزانه ۲ کارگر جان خود را از دست داده‌اند که چنین آماری به ثبت رسیده است، اما آیا آمار نهادهای بین‌المللی هم چنین ادعایی را تأیید می‌کند؟ شاید کشته شدن میانگین روزانه دو کارگر در پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، حتی نیازی به آمار نهادهای بین‌المللی، حقوق بشری و اتحادیه‌های کارگری نداشته باشد چرا که کشته شدن روزانه ۲ کارگر، ساده‌تر از این گزارش‌ها به چشم آمده و می‌تواند گریبان قطری‌ها را بگیرد.

تمام این ادعاها، احتمالات و نقل قول‌ها در حالی مطرح شد که چندی بعد، حسن الثوادی، دبیر کمیته برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ اعلام کرد که آنها اقدامات برنامه‌ریزی شده مناسبی برای رفاه کارگران داشته‌اند. از جلمه اقدامات صورت گرفته برای کارگران افزایش امکانات اقامتی مناسب، فراهم کردن شرایط بهداشتی و ایمنی با افزایش آموزش و آگاهی، بررسی‌ها و آزمایش‌های جامع پزشکی و همچنین ممنوعیت نگهداری پاسپورت توسط کارفرمایان بوده است.

اغلب کارگران نپالی، هندی، سنگاپوری و سریلانکایی از طرف وزارت کار کشورشان راهی کشورهای دیگر می‌شوند. راه حضور اغلب این کارگران در کشورهای مختلف از جمله قطر، معرفی شدن از سوی شرکت‌های خصوصی به وزارت کار است که به طور معمول زیر نظر وزارتخانه‌های دولتی فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها نیز از هر کارگر برای پروسه معرفی آنها به وزارت کار و اعزام به کشورهای مختلف، مبلغی دریافت می‌کند. مبلغی که گاهی کارگران را مجبور به دریافت وام می‌کند تا آنها با فراهم کردن پول و پرداخت آن به این شرکت‌ها، صاحب شغل شوند. قطری‌ها اعلام کرده‌اند کارگرهایی که با پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ همکاری می‌کنند، در صورتی که با داشتن رسید یا گردش حساب مالی خود بتوانند ثابت کنند برای شروع کار در قطر پول پرداخت کرده‌اند، این مبلغ از سوی قطری‌ها به کارگران بازگردانده می‌شود. تصمیمی که تمجید اتحادیه کارگران بین‌المللی را به دنبال داشته است.

با اقداماتی که از سوی قطری‌ها در خصوص کارگران خارجی در پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ صورت گرفت، شارون بارو برخلاف اظهارات اولیه‌اش که حاشیه‌ساز شده بود، لب به تمجید گشود. رئیس اتحادیه کارگران بین‌المللی در ستایش از اقدامات صورت گرفته اعلام کرده بود که «نوع رفتار قطری‌ها با کارگران باید الگوی دیگر کشورهای خاورمیانه باشد.» او اینگونه به نوعی اظهارات اولیه خود را با این سخن، نقض کرد.

براساس مشاهدات خبرنگار خبرگزاری تسنیم از پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ و بازدید از وضعیت کارگرانی که در ورزشگاه‌های لوسیل و الریان مشغول به فعالیت هستند، بالاترین استانداردهای ایمنی رعایت شده است. اسکان کارگران نیز کنار کارگاه‌های عمرانی این ورزشگاه‌ها وضعیت مناسبی دارد و آنها در سوئیت‌هایی که کنار ورزشگاه‌ها ساخته شده با رعایت موارد بهداشتی، به استراحت کردن می‌پردازند. از طرفی رسیدگی مناسب به تغذیه کارگران در کنار بهداشت و کنترل‌های پزشکی نیز در پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ وجود دارد.

تصویر زیر، سوئیت کارگران در کنار کارگاه‌های عمرانی ورزشگاه لوسیل است

هرچند گزارش مجدد رسانه‌های بین‌المللی در خصوص تأیید کشته شدن ۱۴۰۰ کارگر نپالی از سوی دولت این کشور، خبرگزاری تسنیم را بر آن داشت تا مجدداً پیگیری‌هایی در این زمینه داشته باشد. اختلاف تعداد کارگران جان باخته مربوط به پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر حین کار یا خارج از محیط کار، با اعدادی که رسانه‌های بین‌المللی مدعی تأیید آن از سوی دولت نپال هستند، بسیار چشمگیر است.

اخیراً سایت اسپورت اکسپرس با رجوع به گزارش مستندی که از شبکه تلویزیونی WDR آلمان پخش و به صحبت‌های اولیه شارون بارو، رئیس اتحادیه کارگران بین‌المللی درباره کشته شدن ۱۴۰۰ کارگر استناد شده بود، سراغ مسئولان نپالی رفته بود. این سایت نوشته که دولت نپال کشته شدن ۱۴۰۰ کارگر تبعه این کشور را در مرحله ساخت ورزشگاه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، تأیید کرده است.

ادعای کشته شدن ۱۴۰۰ کارگر از سال ۲۰۱۵ مطرح شده که مربوط به تمام کارگران بود. حالا پس از گذشت چهار سال و بدون افزایش حتی یک نفر به این آمار، نپالی‌ها مدعی هستند این ۱۴۰۰ کشته فقط مربوط به کشور آنهاست. اگر به طور متوسط بخواهیم کشته شدن کارگران هندی، بنگلادشی، سریلانکایی و سایر کشورها در پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ را هم به این آمار اضافه کنیم، این عدد را باید افزایشی چشمگیر داشته باشد، اما نکته جالب توجه صحبت‌های ضد و نقیضی است که در این خصوص صورت می‌گیرد.

در حالی که اسپورت اکسپرس مدعی شده که دولت نپال کشته شدن ۱۴۰۰ کارگر تبعه این کشور را تأیید کرده، اما همین سایت خبری به نقل از نارایان راگمی، سخنگوی وزارت کار نپال در رابطه با صحت این اخبار نوشته است: «اکنون اطلاعات رسمی درباره این فیلم مستند شبکه آلمانی ندارم، اما حقیقت است که کارگران زیادی از نپال جان خود را هنگام ساخت ورزشگاه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ از دست داده‌اند. از زمانی که کارگران خود را به قطر فرستادیم برخی از آنها کشته شدند. مطمئن نیستم این تعداد ۱۴۰۰ نفر باشد».

چگونه است که اسپورت اکسپرس مدعی شده دولت نپال کشته شدن ۱۴۰۰ کارگر این کشور در پروژه‌های جام جهانی را تأیید کرده، اما سخنگوی رسمی وزارت کار این کشور به همین سایت می‌گوید از کشته شدن ۱۴۰۰ کارگر مطمئن نیست و حتی عددی اعلام نمی‌کند؟ مسلم است که قطری‌ها در صورت کشته شدن نه ۱۴۰۰ کارگر، بلکه در صورت کشته شدن حتی یک کارگر با هر ملیتی در صورت عدم رعایت ایمنی از سوی کارفرما، می‌بایست پاسخگو باشند. سؤال البته اینجاست که آیا موضوع مطرح شده در رسانه‌ها واقعیت دارد یا این مسائل برای به حاشیه راندن قطری‌ها در میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲ مطرح می‌شود؟

گرو نگه داشتن پاسپورت کارگران توسط کارفرما یا مطلوب نبودن شرایط اقامتی، تغذیه، موارد ایمنی و بهداشتی کارگران شاید مسائلی باشد که چندان دور از ذهن نیست. یعنی می‌توان وجود چنین کوتاهی‌ها یا کمبودهایی را از سوی کارفرما قبول کرد که حتی قطری‌ها پس از متوجه شدن این مسائل، تلاش کردند وضعیت را به شرایط مطلوبی برسانند، اما آیا ادعای کشته شدن ۱۴۰۰ کارگر در پروژه‌های جام جهانی مسئله‌ای است که بتوان بدون سند و مدرک آن را ثابت کرد؟

آمار مرگ و میر کارگران در انجام پروژه‌ها همیشه توسط ارگانی مستقل و غیر وابسته تهیه می‌شود که مورد تأیید نهادهای ناظر بین‌المللی و سازمان بین‌المللی حقوق بشر است. آماری که در مورد جام‌های جهانی قبلی و حتی المپیک‌ها به ثبت می‌رسد. بر این اساس پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر از ۳ دسامبر ۲۰۱۳ (۲۸ روز مانده به پایان سال ۲۰۱۳) آغاز شد که به همین دلیل آمار تلفات کارگران در این پروژه‌ها از همان روز محاسبه شده است. از اولین روز آغاز این پروژه‌ها تا سال ۲۰۱۷ سه مرگ حین کار رخ داده بود که این تلفات بر اثر بی احتیاطی و عدم رعایت ایمنی بوده است.

این ارگان اخیراً هم آمار تلفات در سال ۲۰۱۸ را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار داده است. بر اساس آخرین بررسی‌های صورت گرفته و گزارش منتشر شده از سوی اتحادیه بین المللی کارگران، ۳۱ هزار نفر در پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ مشغول به فعالیت هستند که تعداد مرگ و میرها در سال ۲۰۱۸ میان این کارگران، ۱۱ نفر است. از این ۱۱ کارگر تنها یک نفر در حوادث حین کار جان خود را از دست داده است.

علت از دست جان رفتن سایر نفرات نیز مشخص شده که یک نفر با اتومبیل تصادف کرده و ۹ نفر دیگر در اتاق خواب خود بر اثر ایست قلبی یا مواردی از این دست که جزو مرگ‌های طبیعی بوده، جان خود را از دست داده‌اند. بر این اساس و آمار رسمی ثبت شده، از سال ۲۰۱۳ تا سال ۲۰۱۸ تنها چهار نفر در پروژه‌های جام جهانی جان خود را حین کار از دست داده‌اند که فاصله‌ای بسیار زیاد تا ۱۴۰۰ نفر ادعا شده دارد؛ عددی که ۳۵۰ برابرِ واقعیت است.

بیش از سه سال تا آغاز جام جهانی ۲۰۲۲ باقی مانده و تا پایان پروژه‌های جام جهانی، این امکان وجود دارد که بازهم حوادث یا تلفاتی وجود داشته باشد. با این حال در پروژه‌های تورنمنت‌های مختلف نیز آمار تلفات به ثبت رسیده که به طور مثال فقط برای آماده‌سازی المپیک زمستانی ۲۰۱۴ سوچی در روسیه ۷۰ کارگر جان خود را از دست دادند. در ساخت ورزشگاه‌های جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه نیز ۲۱ نفر جان باختند که مقایسه این آمارها با تعداد تلفات پروژه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر تا پایان سال ۲۰۱۸، نشان دهنده کمتر شدن تلفات حین آماده‌سازی ورزشگاه‌ها برای تورنمنتی چون جام جهانی است.

گزارش از علیرضا محرمی

← لطفاً ثبت‌نام کنید یا واردشوید و نظر خود را اضافه کنید.